ধ্বংসাৱশেষ, আৰক্ষীৰ গাড়ী, অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীৰ গাড়ী, এম্বুলেন্সৰ ছাইৰেন, বতাহত জ্বলি ছাই হৈ যোৱা মৃতদেহৰ পোৰা পোৰা গোন্ধ আৰু আপোনজনক বিচাৰি কৰা হাহাকাৰ! এয়া আছিল গুজৰাটৰ ৰাজকোটৰ টিআৰপি গেমিং জ’নত দেওবাৰৰ দিনটোৰ হৃদয় বিদাৰক দৃশ্য। শনিবাৰে ইয়াতে ভয়াৱহ অগ্নিকাণ্ড সংঘটিত হৈ নিমিষতে ছাই হৈ পৰিছিল শিশুসহ ২৭ জনকৈ লোক।
মহাৰাষ্ট্ৰত দিনদিয়েক পূৰ্বে গীণিজ ৰেকৰ্ডৰ বাবে অবৈধভাৱে নিৰ্মাণ কৰা বিশাল হৰ্ডিং ভাগি ১৭ জনে লোকে প্ৰাণ হেৰুওৱা ঘটনাৰ প্ৰতিক্ৰিয়া মাৰ নৌযাওতেই এইবাৰ ৰাজকোটৰ গেমিং জ'নত সংঘটিত ঘটনাই দেশবাসীক হতবাক কৰি তুলিছে। ঘটনাত প্ৰাণ হেৰুওৱা লোকসকলে বিদ্যালয় বন্ধ থকালৈ চাই সেইদিনা নিজৰ নিজৰ সন্তানক লৈ উক্ত গেমিং জ’নলৈ আহিছিল। এতিয়া তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ বাকী সদস্যসকলক ৰাজকোটস্থিত অসামৰিক চিকিৎসালয়ত অস্থিৰ হৈ পৰা দেখা গৈছে।
এই গেমিং জ’ন ৰাজকোটৰ সমীপৰ কালাৱাড অঞ্চলত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল। গেমিং জ’নৰ পৰা এটা দিশত বিলাসী অট্টালিকা, বাংলো, বাগিছা আৰু ঘাইপথ আছে আৰু আনটো দিশত আছে ৰাজকোটৰ বিখ্যাত ছয়াজি হোটেল। বিগত কেবাবছৰ ধৰি এই গেমিং জ’ন ইয়াত চলি আহিছিল। গেমিং জ’নলৈ অহা লোকসকলে নিজৰ গাড়ীবোৰ সমুখৰ মুকলি ঠাইত ৰখাই মুখ্যদ্বাৰেৰে প্ৰৱেশ কৰে। ইয়াত প্ৰতিবিধ খেল খেলিবলৈ হ’লে সুকীয়া সুকীয়াকৈ মাচুল আদায় লোৱা হয়।
গেমিং জ’নত চেমনীয়া-কিশোৰসকলৰ বাবে মুখ্য আকৰ্ষণ আছিল বলিং এলি, গ’ কাৰ্টিং আদিৰ দৰে খেল। জ’নৰ ভিতৰত ভাগ ইটা-চিমেণ্টৰে তৈয়াৰী গাঁথনিৰ ওপৰত দুমহলীয়াকৈ সজা হৈছে। বিশেষভাৱে তৈয়াৰী এই দুমহলীয়া ঘৰটোতে হৰেক ৰকমৰ খেল খেলি অহা হৈছিল। পিছফালে আছিল ফুড জ’ন।
গেমিং জ’নত সাধাৰণতে টিকটৰ মূল্য অধিক বেছি। সেয়ে সাধাৰণ দিনবোৰত ভিৰ বেছি নহয়। কিন্তু বিদ্যালয় বন্ধ থকা দিনবোৰত গেমিং জ’ন কৰ্তৃপক্ষই টিকটৰ মূল্য হ্ৰাস কৰি মাত্ৰ ৯৯ টকা কৰি দিয়ে। দুৰ্ঘটনা সংঘটিত হোৱাৰ দিনটোতো টিকটৰ দামত ৰেহাই দিয়া হৈছিল বাবে গেমিং জ’নত যথেষ্ট ভিৰ দেখা গৈছিল।
ধ্ৰুৱ নামৰ লোকজনে দুৰ্ঘটনাৰ আধাঘণ্টা পূৰ্বেই গেমিং জ’নৰ পৰা ওলাই আহিছিল। সাংবাদিকৰ আগত জনোৱা মতে গেমিং জ’নত থকাৰ সময়ত তেওঁ জ’নৰ এটা ফালে ৱেল্ডিঙৰ কাম চলি থকা দেখিছিল। ৱেল্ডিং কৰি থাকোতে তাৰ পৰা ওলোৱা ফিৰিঙতি তললৈ সৰি পৰাতো সহজতে দেখা গৈছিল। ''মই ওলাই অহাৰ আধাঘণ্টা পিছতে ক’লা ক’লা ধোৱা দেখিছিলো। মই নিশ্চিত হৈ পৰিছিলো যে জুইয়ে সকলো ছানি ধৰিছে।’-লোকজনে কয়।
চিচিটিভি ফুটেজত কি দেখা গৈছে?
ৰাজকোটৰ টিআৰপি গেমিং জ’নৰ অগ্নিকাণ্ডৰ সময়ৰ কেবাটাও চিচিটিভি ফুটেজ ভাইৰেল হৈ পৰা দেখা গৈছে। প্ৰথমটো ফুটেজ বিয়লি ৫ বাজি ৩৩ মিনিট ৩০ ছেকেণ্ডৰ। এই ভিডিঅ’টোত দেখিবলৈ পোৱা অনুযায়ী গেমিং জ’নৰ ভিতৰত ৱেল্ডিংঙৰ কাম চলি আছিল। যিখিনি ঠাইত ৱেল্ডিঙৰ কাম চলি আছিল ঠিক তাৰ তলতে বৃহৎ আকাৰৰ ফোম শ্বিট (Foam Sheet) থোৱা আছিল। ৱেল্ডিং কৰি থাকোতে ওলোৱা ফিৰিঙতি এই ফোম শ্বিটত পৰাৰ পিছতে অগ্নিকাণ্ডৰ সূত্ৰপাত ঘটে।
৫ বাজি ৩৪ মিনিট ০৬ ছেকেণ্ডৰ আন এটা ফুটেজত ফোম শ্বিটৰ পৰা অলপ অলপকৈ ধোঁৱা ওলাবলৈ লোৱা দেখা যায়। ইয়াৰ পাছতে কমেও ৪ৰ পৰা ৫গৰাকী লোকে জুই নিৰ্বাপণৰ দৌৰা-দৌৰি কৰা দেখা যায়। ৫ বাজি ৩৪ মিনিটত তাত থকা ফোমসমূহ জ্বলিবলৈ আৰম্ভ কৰে। কিছু সময় যোৱাৰ পাছতে মানুহ গোট খাবলৈ আৰম্ভ কৰে। সমৱেত একাংশ লোকে জমা কৰি থোৱা ফোম আতৰোৱাৰ প্ৰয়াস কৰে। কিন্তু সকলো ফোম আতৰাবলৈ সক্ষম নহ’ল। চাই থাকোতে থাকোতে জুইয়ে আগুৰি ধৰে সমগ্ৰ এলেকা।
আনহাতে আন এক অগ্নিকাণ্ডৰ দৃশ্যত এজন লোকে হেণ্ড ফায়াৰ এক্সটিংগুইচাৰৰ জৰিয়তে অগ্নি নিৰ্বাপণৰ প্ৰয়াস কৰা দেখা যায়। কিন্তু বৃহৎ অগ্নিকাণ্ডত সেই প্ৰয়াস এপাচি শাকত এটা জলকীয়াৰ লেখিয়া হৈ পৰে৷ কিছু সময়ৰ পাছতে অগ্নিকাণ্ডই বৃহৎ আকাৰ লয়৷ সমবেত লোকসকলে ইফাল-সিফাল কৰি অগ্নি নিৰ্বাপণৰ প্ৰয়াস অব্যাহত ৰাখিছিল আৰু অগ্নিকাণ্ডৰ পৰা নিজকে সুৰক্ষিত কৰিবলৈ প্ৰয়াস কৰিছিল৷ কিন্তু অগ্নি নিৰ্বাপণৰ সকলো প্ৰয়াস অথলে যায়৷
অবৈধভাৱে চলি আছিল গেমিং জ’ন!
প্ৰকাশিত বাতৰি অনুযায়ী টিআৰপি গেমিং জ’নৰ নিৰ্মাণ কাৰ্য মুঠেই দুৰ্ঘটনা প্ৰতিৰোধী নাছিল৷ চিমেণ্ট-ইটাৰ পৰিৱৰ্তে লোহা, ষ্টীল আৰু ফেব্ৰিকেশ্যন শ্বিটৰ সহায়ত কম খৰছত গেমিং জ’নৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল৷ আৰক্ষীয়ে এজাহাৰত উল্লেখ কৰা মতে, ষ্টীল আৰু ফেব্ৰিকেশ্যন শ্বিটৰ সহায়ত ৫০ মিটাৰ উচ্চতাৰ আৰু প্ৰায় ৬০ মিটাৰ দৈৰ্ঘ্যৰ দুইৰ পৰা তিনিমহলীয়াকৈ এটি গাঁথনি তৈয়াৰ কৰি সেই গাঁথনিকেই গেমিং জ’নৰ ৰূপ দিছিল৷
ইফালে, অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীৰ সূত্ৰই দাবী কৰিছে যে গেমিং জ’নত অগ্নিনিৰ্বাপণৰ কোনো বিজ্ঞানসন্মত ব্যৱস্থা নাছিল তথা এই সন্দৰ্ভত প্ৰয়োজনীয় অনুমতি বা এনঅ’চি লোৱা নাছিল৷ সমগ্ৰ গাঁথনিটোত একাধিক বিদ্যুৎ পৰিবাহী তাঁৰ বিপদজনকভাৱে লগোৱা হৈছিল৷ এচিসমূহো কোনোধৰণৰ সুৰক্ষা ব্যৱস্থা অবিহনেই চলাই থকা হৈছিল৷ ফলত অগ্নিকাণ্ড সংঘটিত হোৱাৰ পিছত ভিতৰত থকা শিশু আৰু লোকসকল বাহিৰলৈ ওলাই আহিব পৰা নাছিল৷
এই ঘটনাৰ পিছতে ৰাজকোট চহৰৰ সকলো গেমিং জ’ন অনিৰ্দিষ্ট কাললৈ বন্ধ ৰখাৰ নিৰ্দেশ জাৰি কৰিছে স্থানীয় আৰক্ষী প্ৰশাসনে৷ আৰক্ষী সূত্ৰই সদৰী কৰা মতে চহৰখনৰ গেমিং জ’নসমূহে প্ৰয়োজনীয় নীতি-নিৰ্দেশনা মানি চলিছেনে নাই সেয়া চালি-জাৰি চোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰিব৷ যিসমূহ গেমিং জ’নে নিয়ম মানি চলা নাই তেনে গেমিং জ’নসমূহ সম্পূৰ্ণৰূপে বন্ধ কৰি দিয়া হ’ব বুলিও জনাইছে ৰাজকোটৰ আৰক্ষী অধীক্ষক ৰাজু ভাৰ্গৱে৷
জ্বলি ছাই হোৱা শৰীৰ আৰু পোৰা পোৰা গোন্ধ...
এই আকস্মিক দুৰ্যোগত মৃত্যু হোৱাৰ লোকৰ মাজত শিশু আৰু কিশোৰো আছে৷ ঘটনাটোৰ পাছতে গেমিং জ’ন কৰ্তৃপক্ষৰ অসতৰ্কতা আৰু দায়িত্বজ্ঞানহীনতাক লৈ প্ৰশ্ন উত্থাপন হৈছে৷ প্ৰশাসনে ঘটনা সন্দৰ্ভত উচ্চ পৰ্যায়ৰ তদন্ত ঘোষণা কৰিছে যদিও তদন্ত কৰিবলৈ গৈ বিপদত পৰিছে৷ কিয়নো জ্বলি যোৱা মৃতদেহসমূহ চিনাক্ত কৰিব পৰা পৰিৱেশ নোহোৱা হৈছে৷
ৰাজকোট চিভিল হাস্পতালত ৰখা মৃতদেহ চিনাক্ত কৰিবলৈ ফৰেনচিকৰ সহায় ল’বলগীয়া পৰিস্থিতিৰো উদ্ভৱ হৈছে৷ লগতে নিৰুদ্দেশ হোৱা লোকসকলৰ পৰিয়ালৰ পৰা ডিএনএ পৰীক্ষা কৰিবলৈ নমুনা সংগ্ৰহ কৰা হৈছে৷ ডিএনএৰ বাবে নমুনা সংগ্ৰহ কৰি ২৪ ঘণ্টাৰ পাছত খবৰ দিয়াৰ কথা আছিল যদিও ২৪ ঘণ্টা পাৰ হৈ যোৱাৰ পাছতো প্ৰশাসনে খবৰ দিয়া নাই বুলিও অভিযোগ উত্থাপিত হৈছে৷
মৰণোত্তৰ পৰীক্ষাৰ বাবে বিশেষভাৱে চিকিৎসকৰ দল নিয়োগ কৰাৰ লগতে মৰ্গত সুৰক্ষা কৰ্মীও নিয়োজিত কৰা হৈছে৷ অগ্নিকাণ্ড সংঘটিত হোৱা এলেকাত দুদিন পাছতো মৃতদেহৰ উৎকট দুৰ্গন্ধই পৰিৱেশ দূষিত কৰিছে৷ ২৭ টাকৈ মৃতদেহৰ মঙহ পুৰি ছাঁই হোৱাৰ পাছতে তীব্ৰ গতিৰ পাইপৰ পানীৰে জুই নুমুৱাত বৈ যোৱা পানীত বহু দূৰলৈ মানুহৰ দেহৰ মঙহ উটি গৈছে৷
দুৰ্গন্ধৰ ফলত সেই এলেকাত মানুহ ৰৈ থাকিব পৰা অৱস্থা নোহোৱা হৈছে৷ ঘটনাস্থলীলৈ কাকো যাবলৈ দিয়া হোৱা নাই যদিও দূৰ-দূৰণিৰ পৰা মানুহ আহি গোট খাইছে৷ পৰিস্থিতি নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে কিছু নিলগত অগ্নি নিৰ্বাপক বাহিনীৰ গাড়ী আৰু বিশাল আৰক্ষী বাহিনী মোতায়েন কৰিছে প্ৰশাসনে৷
ঘটনাৰ বুজ ল’বলৈ ঘটনাস্থলীলৈ গৈছিল গুজৰাটৰ মুখ্যমন্ত্ৰী ভূপেন্দ্ৰ পেটেল, গৃহমন্ত্ৰী হৰ্ষ সাধ্বী৷ গুজৰাট চৰকাৰে নিহতৰ পৰিয়াললৈ ৪ লাখ টকা আৰু আহতৰ পৰিয়াললৈ ৫০ হাজাৰ টকাৰ এককালীন সাহায্য প্ৰদানৰ কথা ঘোষণা কৰিছে। মুখ্যমন্ত্ৰী আৰু গৃহমন্ত্ৰীৰ পৰিদৰ্শনৰ পাছতে উদ্ধাৰকাৰী দলে আৰু মৃতদেহ নথকাৰ কথা ঠিৰাং কৰাত জেচিবি লগাই ছাই আৰু অৱশিষ্ট সামগ্ৰীবোৰ আতৰোৱাৰ ব্যৱস্থা কৰে৷ কিন্তু কিছু সময় পাছতে আৰু মৃতদেহ থকাৰ সন্দেহ হোৱাত অগ্নিনিৰ্বাপক বাহিনীয়ে জেচিবিৰ ব্যৱহাৰ বন্ধ কৰি দিয়ে৷
হাস্পতালৰ বাহিৰত কৰুণ পৰিৱেশ
ৰাজকোটস্থিত অসামৰিক চিকিৎসালয়ৰ বাহিৰত মানুহৰ ভিৰ আজিও কমা নাই৷ মানুহৰৰ ভিৰৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি হাস্পতাল চৌহদ আৰু প্ৰৱেশদ্বাৰত অতিৰিক্ত সুৰক্ষা কৰ্মী মোতায়েন কৰা হৈছে৷ হাস্পতালৰ বাহিৰত গেম জ’নত নিৰুদ্দিষ্ট লোকৰ পৰিয়ালে সমবেত হৈ নিশা পাৰ কৰা দেখা গৈছে৷
বহু পৰিয়ালে মৃতদেহ চমজি ল’বলৈ অপেক্ষা কৰি শনিবাৰৰ পৰা লঘোণে পাৰ কৰিবলগীয়াত পৰিছে৷ ভিৰৰ মাজৰ বহুতে আপোনাজনক হেৰুৱাইছে৷ তেওঁলোকৰ উদ্দেশ্যে এটাই যে মৃতদেহ চমজি লৈ স-সন্মানেৰে শেষকৃত্য সম্পন্ন কৰিব৷
হাস্পতালৰ বাহিৰত আপোনজনক হেৰুওৱা বহু লোকক কান্দোনত ভাগি পৰা দেখা গৈছে৷ একাংশ লোকে কয়, ‘আমাৰ ডিএনএৰ নমুনা সংগ্ৰহ কৰা হৈছে আৰু ২৪ ঘণ্টাৰ ভিতৰত ফোন কৰি সবিশেষ জনাব বুলি কৈছে৷'
আন একাংশ লোকে কয়, ‘গেমিং জ’নলৈ যোৱা আমাৰ আত্মীয় চিভিল হাস্পতালত আছে নে আন হাস্পাতালত আছে এই সন্দৰ্ভত আমাক একোৱেই জনোৱা হোৱা নাই৷ আমাৰ আত্মীয় হাস্পতালত আছে নে নাই? যদি আছে কি পৰিস্থিতিত আছে? এই চিন্তাই আমাক উদ্বিগ্ন কৰি তুলিছে৷ পিছে হাস্পতাল কৰ্তৃপক্ষ আৰু প্ৰশাসনৰ লোকে আমাক ভালকৈ উত্তৰ দিয়া নাই৷ আমি বাৰুকৈ চিন্তিত হৈ পৰিছো৷’
চাৰিটা মৃতদেহৰ চিনাক্তকৰণ
প্ৰশাসনে জাৰি কৰা তথ্য মতে, এই পৰ্যন্ত চাৰিটা মৃতদেহ চিনাক্ত কৰা হৈছে৷ এই কথা প্ৰকাশ কৰিছে ৰাজকোট নগৰ আৰক্ষী অধীক্ষক ৰাধিকা ভোৰাই৷ আৰক্ষী অধীক্ষক ৰাধিকা ভোৰাই কয়, ‘ডিএনএ প্ৰক্ৰিয়াৰে চাৰিটা মৃতদেহ চিনাক্ত কৰা হৈছে৷ এই চাৰিটা মৃতদেহ সেই পৰিয়ালকেইটাক চমজাই দিয়া হৈছে৷’
আৰক্ষী বিষয়াগৰাকীয়ে আৰু কয়, ‘আমি বাকীসমূহ পৰিয়ালৰ সৈতে যোগাযোগত আছো৷ ভুক্তভোগী প্ৰতিটো পৰিয়ালৰ যোগাযোগ নম্বৰ আমাৰ সৈতে আছে৷ যেতিয়া মৃতদেহ চিনাক্ত হ’ব তেতিয়াই পৰিয়ালৰ লোকক মাতি মৃতদেহসমূহ চমজাই দিয়া হ’ব৷’
দুজনক গ্ৰেপ্তাৰ, কঠোৰ ন্যায়ালয়
ঘটনাটোক গুৰুত্বসহকাৰে লৈছে গুজৰাট উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ বিশেষ বিচাৰপীঠে৷ উচ্চ ন্যায়ালয়ৰ বিশেষ পীঠে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰ আৰু ৰাজ্য চৰকাৰক জাননী জাৰি কৰি এনে গেমিং জ’নক কিদৰে অনুমতি দিয়া হৈছিল সেই সন্দৰ্ভত উত্তৰ দিবলৈ কয়৷
উচ্চ ন্যায়ালয়ে ৰাজকোট আৰক্ষীক গেমিং জ’নৰ প্ৰৱন্ধকৰ লগতে ৬গৰাকী লোকৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় দণ্ড বিধিৰ ৩০৪, ৩০৮, ৩৩৭, ৩৩৮ আৰু ১১৪ ধাৰাত গোচৰ ৰুজু কৰিবলৈকো নিৰ্দেশ দিয়ে৷ ন্যায়ালয়ৰ নিৰ্দেশৰ পাছতে ৰাজকোট আৰক্ষীয়ে ঘটনাৰ তদন্ত ক্ষিপ্ৰতৰ কৰা বুলি জানিব পৰা গৈছে৷ গুজৰাটৰ সংবাদ মাধ্যমত প্ৰকাশিত বাতৰি মতে, ঘটনা সন্দৰ্ভত ৰাজকোট আৰক্ষীয়ে গেমিং জ’নৰ পৰিচালক যুৱৰাজ ছোলাংকী আৰু নীতিন জৈনক ইতিমধ্যে গ্ৰেপ্তাৰ কৰিছে৷
আৰক্ষীয়ে টিআৰপি গেমিং জ’নৰ ব্যৱসায়িক সহযোগী ধৱল কৰ্প’ৰেশ্যনৰ স্বত্বাধিকাৰী ধৱল থাক্কৰ আৰু সঞ্চালক তথা ৰেচ ৱে এণ্টাৰপ্ৰাইজৰ সহযোগী অশোক সিং জাডেজা, কিৰিট সিং জাডেজা, প্ৰকাশ ছন্দ হিৰন, যুৱৰাজ সিং ছোলাংকি আৰু ৰাহুল ৰাথোড়ৰ বিৰুদ্ধেও গোচৰ ৰুজু কৰিছে বুলি বাতৰি প্ৰকাশ পাইছে৷
গেমিং জ’নৰ কৰ্তৃপক্ষৰ দায়িত্বজ্ঞানহীনতাৰ বাবে সংঘটিত দুৰ্ঘটনাৰ ফলত বহু পৰিয়ালে আপোনজনক হেৰুৱালে আৰু বহুজন চিৰদিনৰ বাবে ঘূণীয়া হৈ পৰিল৷ দুৰ্ঘটনাস্থলী আৰু হাস্পতালত আজিও আপোনজনক বিচাৰি হাহাকাৰ কৰিছে অসংখ্যজনে৷ ইতিমধ্যে গুজৰাট চৰকাৰে ঘটনাটোৰ তদন্তৰ বাবে বিশেষ অনুসন্ধান সমিতি (এছআইটি) গঠন কৰি দিছে৷
উল্লেখ্য যে ২০২২ চনৰ ৩০ অক্টোবৰত গুজৰাটৰ মুৰবিত ওলমা দলং খহি পৰাত অতিকমেও ১৪১ জন লোকে প্ৰাণ হেৰুৱাইছিল৷ উক্ত ঘটনাৰ ভুক্তভোগীসকলে আজিও ন্যায় লাভ কৰা নাই বুলি চৰ্চা চলি আহিছে৷ এনে পৰিপ্ৰেক্ষিতত শনিবাৰৰ ঘটনাত আপোনজনক হেৰুৱাই শোকত ভাগি পৰা সকলোৰে মনত এতিয়া এটাই প্ৰশ্ন- এই মানৱ সৃষ্টি দুৰ্যোগৰ মূল অভিযুক্তসকলে উচিত শাস্তি পাবনে? নে পূৰ্বৰ অনেক ঘটনাৰ দৰে এই ঘটনাৰ অভিযুক্তসকলেও আইনৰ সুৰুঙাৰে সাৰি যাব?