নতুন দিল্লীঃ ১০ বছৰ পূৰ্বে অৰ্থাৎ ২০১৪ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনৰ পূৰ্বে আমেৰিকান ডলাৰৰ বিপৰীতে ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ মূল্য হ্ৰাসক লৈ তেতিয়াৰ কংগ্ৰেছ চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে সৰৱ হৈ পৰিছিল প্ৰধানমন্ত্ৰী পদৰ প্ৰাৰ্থী নৰেন্দ্ৰ মোদী। তদানীন্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙক কটাক্ষ কৰি জনসভাত মোদীয়ে কৈছিল, 'যেতিয়াই যেতিয়াই ডলাৰৰ বিপৰীতে ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ মূল্য পতন ঘটে, তেতিয়াই তেতিয়াই প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ আবুৰ খহি পৰে।’’
২০১৪ত ক্ষমতা পৰিৱৰ্তনৰ পিছত বিগত দহ বছৰে দেশত শাসন চলাইছে নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে। আৰু এটা সময়ত ডলাৰৰ উত্থান আৰু টকাৰ পতনৰ বাবে কংগ্ৰেছ চৰকাৰক সমালোচনা কৰা প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ কাৰ্যকালতে এতিয়া ডলাৰৰ বিপৰীতে সৰ্বকালৰ সৰ্বনিম্ন পতন ঘটিল ভাৰতীয় টকাৰ। পূৰ্বে নজিৰবিহীন ইতিহাস সৃষ্টি কৰি সোমবাৰে প্ৰতি এক ডলাৰৰৰ বিপৰীতে ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ মূল্য হৈ পৰিল ৮৭.২৯ টকা।
বিশ্ব বজাৰত ডলাৰৰ শক্তিশালী স্থান আৰু আমেৰিকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ড’নাল্ড ট্ৰাম্পৰ নতুন শুল্ক নীতিৰ প্ৰভাৱৰ বাবেই এই পতনৰ কাৰণ বুলি অনুমান কৰা হৈছে। আমেৰিকা প্ৰশাসনে মেক্সিকো, কানাডা, চীনৰ ওপৰত অতিৰিক্ত শুল্ক ঘোষণা কৰাৰ পিছৰে পৰা বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ ওপৰত হেঁচা পৰিছে, যাৰ প্ৰত্যক্ষ প্ৰভাৱ ভাৰতীয় মুদ্ৰাৰ ওপৰত পৰিছে। সোমবাৰে ছয়টা প্ৰধান বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ বিপৰীতে ডলাৰৰ মূল্য নিৰ্ধাৰণ কৰা ডলাৰ সূচক ১.২৪ শতাংশ বৃদ্ধি পাই ১০৯.৮৪ত উপনীত হয়।
উল্লেখ্য যে, শুকুৰবাৰে শুকুৰবাৰে ভাৰতীয় টকাৰ মূল্য আছিল প্ৰতি ডলাৰৰ বিপৰীতে ৮৬.৬২ টকা, কিন্তু সোমবাৰে ই ৮৭.২৯লৈ হ্ৰাস পায়। বজাৰ বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে ডলাৰৰ বিপৰীতে টকাৰ দুৰ্বলতাৰ অন্যতম কাৰণ হৈছে আমেৰিকাৰ মুদ্ৰা শক্তিশালী হোৱা। আমেৰিকাৰ চাকৰিৰ বজাৰ শক্তিশালী হোৱাৰ লগে লগে আৰু সুতৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ আশা বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে বিনিয়োগকাৰীসকলে ডলাৰৰ ফালে মুখ কৰিছে।
আমেৰিকা-জাৰ্মান ১০ বছৰৰ বণ্ডৰ ফলন স্প্ৰেড ৫ বছৰৰ উচ্চতম ২.১৫ শতাংশত উপনীত হৈছে, যিয়ে ডলাৰৰ অধিক মূল্যবৃদ্ধিৰ ইংগিত দিয়ে। ইফালে, বিদেশী বিনিয়োগকাৰীৰ বিক্ৰীৰ হেঁচাইও মুদ্ৰাত প্ৰভাৱ পেলাইছে। ২০২৫ চনৰ বিত্তীয় বৰ্ষৰ তৃতীয় ত্ৰিমাসিকত তেওঁলোকে ভাৰতীয় বজাৰৰ পৰা প্ৰায় ১১ বিলিয়ন ডলাৰ উলিয়াইছিল। একে সময়তে বাণিজ্যিক ঘাটিও বৃদ্ধি পাইছে, ২০২৫ চনৰ বিত্তীয় বৰ্ষত ই ১৮৮ বিলিয়ন ডলাৰত উপনীত হৈছে, যিটো পূৰ্বৰ বছৰৰ তুলনাত ১৮ শতাংশ বৃদ্ধি।
বিগত সাত সপ্তাহত ৰিজাৰ্ভ বেংকে গড়ে ৩.৩ বিলিয়ন ডলাৰৰ ৰিজাৰ্ভ বিক্ৰী কৰিছে যদিও ইয়াক সামান্য হস্তক্ষেপ হিচাপে দেখা গৈছে। বিশেষজ্ঞসকলৰ মতে, মুদ্ৰাৰ পতন নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত আৰ বি আইয়ে সতৰ্ক স্থিতি গ্ৰহণ কৰিছে যদিও বজাৰৰ পৰিস্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি আৰু অধিক পদক্ষেপ লোৱা হ’ব পাৰে। মুদ্ৰাৰ এই পতনে আমদানি খণ্ডত প্ৰত্যক্ষ প্ৰভাৱ পেলাব বুলি বিশেষজ্ঞসকলে আশংকা কৰিছে। খাৰুৱা তেলৰ মূল্য বৃদ্ধি হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত উৎপাদন ব্যয় আৰু মুদ্ৰাস্ফীতিৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰিব। বিদেশী ঋণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল কোম্পানীসমূহৰ ঋণ পৰিশোধৰ খৰচ বৃদ্ধি পাব। ক্ৰয় ক্ষমতা হ্ৰাস পোৱাৰ বাবে সাধাৰণ অৰ্থনীতিত ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰিব বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে।
অৱশ্যে ৰপ্তানি ক্ষেত্ৰখনৰ বাবে পৰিস্থিতি কিছু অনুকূল হ’ব পাৰে। চফ্টৱেৰ আৰু ঔষধৰ দৰে ৰপ্তানিমুখী খণ্ডত ৰাজহ বৃদ্ধি পোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, কিয়নো দুৰ্বল মুদ্ৰাই ভাৰতীয় সামগ্ৰীক বিশ্বজুৰি প্ৰতিযোগিতামূলক সুবিধা প্ৰদান কৰে। বহিঃৰাজ্যৰ পৰা পঠোৱা ধন বা ৰেমিটেন্সো বৃদ্ধি পাব পাৰে। এই পৰিস্থিতিত ৰিজাৰ্ভ বেংকে কি কৰা উচিত সেই সন্দৰ্ভত বিশেষজ্ঞসকলৰ মাজত বিভিন্ন আলোচনা চলি আছে। বজাৰ বিশ্লেষকসকলৰ মতে যদি টকাৰ মূল্য আৰু অধিক হ্ৰাস পায় তেন্তে আৰ বি আইয়ে মুদ্ৰানীতিৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ সিদ্ধান্ত ল’ব লাগিব। ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ৰেট কৰ্তনৰ সম্ভাৱনা আছে যদিও বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব।