নতুন দিল্লীঃ ভাৰত চৰকাৰে সামগ্ৰী আৰু সেৱা কৰ (জিএছটি) ব্যৱস্থাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সংশোধণৰ পৰিকল্পনা কৰিছে, যাৰ ফলত ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰী, মদ, আৰু বিলাসী গাড়ীৰ দাম বৃদ্ধি পাব পাৰে। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে বৰ্তমানৰ ক্ষতিপূৰণ চেছ সলনি কৰি স্বাস্থ্য চেছ আৰু ক্লিন এনাৰ্জী চেছ প্ৰৱৰ্তনৰ প্ৰস্তাৱ আগবঢ়াইছে। এই পৰিকল্পনাৰ জৰিয়তে চৰকাৰে ধঁপাত, কাৰ্বনেটেড পানীয় আৰু বিলাসী গাড়ীৰ দৰে উচ্চমূল্যৰ সামগ্ৰীৰ ওপৰত কৰৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে।
এই প্ৰস্তাৱ জিএছটি পৰিষদৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈঠকত আলোচনাৰ বাবে উত্থাপন কৰা হৈছে, যি বৈঠক এই মাহৰ শেষৰ ফালে অনুষ্ঠিত হ’ব। চৰকাৰৰ মতে, এই নতুন চেছবোৰৰ উদ্দেশ্য হৈছে জনস্বাস্থ্যৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলোৱা ‘চিন গুডছ’ যেনে তামোলজাত সামগ্ৰী আৰু কাৰ্বনেটেড পানীয়ৰ ওপৰত অতিৰিক্ত কৰ আৰোপ কৰা। ইয়াৰ লগতে ক্লিন এনাৰ্জী চেছৰ জৰিয়তে বিলাসী গাড়ী আৰু কয়লাৰ দৰে পৰিৱেশৰ বাবে ক্ষতিকাৰক সামগ্ৰীৰ ওপৰত অতিৰিক্ত কৰ আৰোপ কৰা হ’ব।
এই পদক্ষেপ নৰেন্দ্ৰ মোদী চৰকাৰৰ পৰিচ্ছন্ন আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ প্ৰতি প্ৰচেষ্টাৰ সৈতে জৰিত। বৰ্তমান তামোলজাত সামগ্ৰী, কাৰ্বনেটেড পানীয় আৰু বিলাসী গাড়ীৰ ওপৰত ২৮% জিএছটিৰ সৈতে অতিৰিক্ত ক্ষতিপূৰণ চেছ আৰোপ কৰা হয়। কিন্তু নতুন প্ৰস্তাৱ অনুসৰি, এই সামগ্ৰীসমূহৰ ওপৰত কৰৰ হাৰ ৩৫%লৈ বৃদ্ধি কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে। কেন্দ্ৰীয় বিত্ত মন্ত্ৰী পংকজ চৌধাৰীৰ নেতৃত্বত থকা জিএছটি পৰিষদৰ গ্ৰুপ অব মিনিষ্টাৰ্ছে এই প্ৰস্তাৱ সন্দৰ্ভত আলোচনা কৰিবলৈ এই মাহৰ শেষৰ ফালে বৈঠকত মিলিত হ’ব।
ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ ওপৰত বৰ্তমান ২৮% জিএছটিৰ সৈতে অতিৰিক্ত চেছ আৰোপ কৰিলে ইয়াৰ হাৰ ১১%ৰ পৰা ২৯%লৈকে বৃদ্ধি হ’ব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, পান মচলাৰ সৈতে তামোল (গুটখা)ৰ ওপৰত ২৪% চেছ আৰোপ কৰা হয়, আনহাতে অপ্ৰক্ৰিয়াকৃত তামোলৰ পাতৰ ওপৰত ৫% জিএছটিৰ অধীনত ৰিভাৰ্ছ চাৰ্জ প্ৰযোজ্য। নতুন প্ৰস্তাৱৰ অধীনত তামোলজাত সামগ্ৰীৰ ওপৰত মুঠ কৰৰ হাৰ ৩৫%লৈ বৃদ্ধি পাব পাৰে, যাৰ ফলত চিগাৰেট, বিড়ি, পান মচলা আৰু গুটখাৰ দাম বৃদ্ধি পাব।
এই বৃদ্ধিয়ে ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰাৰ লগতে জনস্বাস্থ্যৰ বাবে অতিৰিক্ত ৰাজহ সংগ্ৰহৰ লক্ষ্য ৰাখিছে। ২০২৩ চনৰ বাজেটত ইতিমধ্যে ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ ওপৰত ৰাষ্ট্ৰীয় দুৰ্যোগ আনুষঙ্গিক কৰ (NCCD) ১৬% বৃদ্ধি কৰা হৈছিল, যাৰ ফলত চিগাৰেটৰ দাম কিছু বৃদ্ধি পাইছিল। কিন্তু বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থাৰ পৰামৰ্শ অনুসৰি ধঁপাতজাতীয় সামগ্ৰীৰ ওপৰত ন্যূনতম ৭৫% কৰৰ হাৰৰ তুলনাত ভাৰতৰ বৰ্তমানৰ কৰৰ হাৰ এতিয়াও কম।
নতুন প্ৰস্তাৱে এই কৰৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ জৰিয়তে জনস্বাস্থ্যৰ উন্নতিৰ লক্ষ্য ৰাখিছে। বৰ্তমান সুৰাৰ ওপৰত জিএছটি আৰোপ কৰা নহয়, কিন্তু ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে বিভিন্ন ধৰণৰ কৰ আৰু লাইচেন্স মাচুলৰ জৰিয়তে সুৰাৰ পৰা কৰ আদায় কৰে। ফলত সুৰাৰ দাম ডিষ্টিলেৰীৰ মূল মূল্যৰ তুলনাত চাৰিৰ পৰা পাঁচগুণ বেছি হৈ পৰে। জিএছটি ব্যৱস্থাৰ অধীনত সুৰাৰৰ কেঁচামালৰ ওপৰত ১৮% জিএছটি আৰোপ কৰা হয়, যাৰ ফলত উৎপাদন খৰচ বৃদ্ধি পাইছে।
নতুন প্ৰস্তাৱত সুৰাৰ ওপৰত স্বাস্থ্য চেছ আৰোপ কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে, যাৰ ফলত সুৰাৰ দাম আৰু বৃদ্ধি পাব পাৰে। সুৰা উদ্যোগৰ বিশেষজ্ঞসকল সুৰাৰ ওপৰত, বিশেষকৈ বিয়েৰৰ দৰে কম এলক’হলযুক্ত পানীয়ৰ ক্ষেত্ৰত জিএছটি প্ৰৱৰ্তনৰ পক্ষপাতী, যাৰ ফলত পৰ্যটন উদ্যোগৰ উন্নতি হ’ব পাৰে। কিন্তু ৰাজ্য চৰকাৰসমূহে সুৰাক ৰাজহৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হিচাপে গণ্য কৰে আৰু তেওঁলোকে জিএছটিৰ অধীনত নিয়ন্ত্ৰণ হেৰুৱাৰ আশংকা কৰিছে।
নতুন চেছ প্ৰৱৰ্তনৰ ফলত ৰাজ্যসমূহৰ ৰাজহৰ ভাগ-বাঁটোৱাৰাৰ ক্ষেত্ৰত নতুন ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োজন হ’ব। ইফালে বিলাসী গাড়ীৰ ওপৰত বৰ্তমান ২৮% জিএছটিৰ সৈতে ১%ৰ পৰা ২২%লৈকে ক্ষতিপূৰণ চেছ আৰোপ কৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছে। নতুন পৰিচ্ছন্ন শক্তি চেছৰ জৰিয়তে উচ্চমূল্যৰ আৰু অধিক প্ৰদূষণ সৃষ্টিকাৰী গাড়ীৰ ওপৰত কৰৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে। এই পদক্ষেপৰ জৰিয়তে চৰকাৰে বৈদ্যুতিক বাহন আৰু পৰিচ্ছন্ন শক্তিৰ বিকল্পসমূহক প্ৰসাৰিত কৰাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে।
নতুন প্ৰস্তাৱৰ অধীনত বিলাসী গাড়ীৰ মুঠ কৰৰ হাৰ ৩৫%লৈ বৃদ্ধি পাব পাৰে, যাৰ ফলত এই গাড়ীসমূহৰ দাম উল্লেখযোগ্যভাৱে বৃদ্ধি পাব। নতুন চেছৰ উপৰিও চৰকাৰে জিএছটিৰ স্তৰৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰাৰ বিষয়েও আলোচনা কৰিছে। বৰ্তমান জিএছটিৰ চাৰিটা স্তৰ আছে: ০%, ৫%, ১২%, ১৮%, আৰু ২৮%। প্ৰস্তাৱ অনুসৰি, ১২% স্তৰটো বিলুপ্ত কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। ইয়াৰ ফলত কিছুমান সামগ্ৰীৰ ওপৰত কৰ ৫%লৈ হ্ৰাস পাব, আনহাতে কিছুমানক ১৮% স্তৰলৈ স্থানান্তৰ কৰা হ’ব। উদাহৰণস্বৰূপে, টুথপেষ্টৰ দৰে দৈনন্দিন ব্যৱহাৰৰ সামগ্ৰীৰ কৰ হাৰ হ্ৰাস কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে, যাৰ ফলত মধ্যবিত্ত আৰু অৰ্থনৈতিকভাৱে দুৰ্বল শ্ৰেণীৰ ওপৰত কৰৰ বোজা হ্ৰাস পাব।
এই পৰিৱৰ্তনৰ ফলত চৰকাৰৰ ওপৰত প্ৰাৰম্ভিকভাৱে ৫০,০০০ কোটি টকাৰ অতিৰিক্ত বোজা পৰিব, কিন্তু দীৰ্ঘম্যাদীভাৱে কম মূল্যৰ ফলত বিক্ৰী বৃদ্ধিৰ জৰিয়তে ৰাজহ বৃদ্ধিৰ আশা কৰা হৈছে। জিএছটি ক্ষতিপূৰণ চেছৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল ২০১৭ চনত জিএছটি প্ৰৱৰ্তনৰ ফলত ৰাজ্যসমূহৰ ৰাজহৰ ক্ষতিৰ ক্ষতিপূৰণ দিয়া। নতুন স্বাস্থ্য আৰু ক্লিন এনাৰ্জী চেছৰ ৰাজহ কেন্দ্ৰই নিজৰ হাতত ৰাখিলে ৰাজ্যসমূহে আপত্তি উত্থাপন কৰিব পাৰে, কিয়নো তেওঁলোকে জিএছটিৰ ৰাজহৰ সমান ভাগ-বটোৱাৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পাইছিল।
এই বিষয়ে নতুন ৰাজহ ভাগ-বাঁটোৱাৰা ব্যৱস্থাৰ প্ৰয়োজন হ’ব, যি জিএছটি আইনৰ সংশোধনৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে বিশেষজ্ঞসকলে মতে, এটা চেছৰ পৰিৱৰ্তে দুটা নতুন চেছ প্ৰৱৰ্তন কৰাটো সহজ নহ’ব, কিয়নো জিএছটি আইনত নতুন কৰ আৰোপৰ বাবে সাংবিধানিক সংশোধনৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে। তদুপৰি, নতুন চেছৰ সুবিধাভোগীৰ বিষয়ে স্পষ্টতাৰ প্ৰয়োজন হ’ব।