চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ মাজত আজিও নিমখ চাহেই চলে। নিমখ চাহ বন্ধ কৰিবলৈ চৰকাৰে একাধিক প্ৰচেষ্টা হাতত লৈছে যদিও সেয়া আজিলৈকে সফল হোৱা নাই। এবছৰ পূৰ্বে মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মায়ো চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলক নিমখ চাহ নাখাবলৈ বুজনি দিছিল। তাৰ পিছতো আজিও নিমখ চাহ চলিয়েই আছে। এই লৈ যুৱ সাংবাদিক পংকজ তৰুণৰ বিশেষ প্ৰতিবেদন।

একাপ চাহে আপোনাৰ সমস্ত ভাগৰৰ অৱসান ঘটাব পাৰে। ভাৰতত হয়তো তেনে কোনো ব্যক্তিয়েই নাই, যিয়ে চাহ বেয়া পায়। কিন্তু যদি দিনটোত আপোনাক ৪-৫ বাৰকৈ নিমখ চাহ খাবলৈ দিয়া হয়, তেন্তে ইয়াৰ ফলত আপোনাৰ কি ক্ষতি হ’ব পাৰে?

বৃটিছ ঔপনিবেশিকতাই অসমৰ চাহ বাগিচাসমূহত আৰম্ভ কৰিছিল এক প্ৰথা। সেই প্ৰথা আছিল চাহ শ্ৰমিক সকলক অধিক কামত খটুৱাবলৈ চলোৱা এক কৌশল। সেই প্ৰথাই ভিতৰি ৰুগ্ন আৰু মানসিকভাৱে দুৰ্বল কৰি তুলিছিল চাহ শ্ৰমিকসকলক। যি আছিল বৃটিছ শাসকৰ বাবে পৰম সুযোগ। সেই প্ৰথাটোৱেই আছিল নিমখ চাহৰ প্ৰথা।

বৃটিছ ঔপনিৱেশ যুগতেই আৰম্ভ কৰা নিমখ চাহৰ প্ৰথা আজিও শতিকাধৰি অসমৰ বিভিন্ন চাহ বাগিচাত চলি আহিছে। দিনটোত ৪-৫ বাৰ বা তাতোধিক নিমখ চাহ পান কৰি শাৰীৰিক অসুস্থতাত ভুগি মৃত্যুক সাৱটি লৈছে বহু চাহ শ্ৰমিকে। বহু মাতৃয়ে এই নিমখ চাহৰ ভয়ংকৰ পৰিণতিতেই মৃত সন্তান জন্ম দি আহিছে বা সন্তান জন্মৰ পিছতে নিজে মৃত্যুক সাৱটিছে।  

নিমখ চাহ কি?

নিমখ চাহ দেখাত সাধাৰণ চাহৰ দৰেই। কেৱল ইয়াত চেনীৰ সলনি ব্যৱহাৰ কৰা হয় নিমখৰ। ইংৰাজে ভাৰতৰ আন প্ৰান্তৰ পৰা চাহ বাগিচাত কাম কৰিবলৈ অনা পূৰ্বপুৰুষৰ পৰা উত্তৰাধিকাৰী সূত্ৰে লাভ কৰা অসমৰ চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ মাজত ই এক সাধাৰণ প্ৰথা। ব্ৰিটিছে এই অভ্যাসটো প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল শ্ৰমিকসকলৰ মাজত চৰ্দি আৰু মানসিক ক্লান্তি আদি দূৰ কৰিবলৈ। 

প্ৰচণ্ড ৰ’দ-বৰষুণতো কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰিবলগীয়া হোৱা চাহ শ্ৰমিকসকল প্ৰায়ে চৰ্দি-জ্বৰ অথবা ক্লান্তিৰ চিকাৰ হৈছিল। যাৰ বাবে শ্ৰমিক সকলৰ কাম কৰাৰ ক্ষমতা হ্ৰাস পাইছিল। এনে পৰিপ্ৰেক্ষিততে বৃটিছে বাগানত নিমখ চাহৰ ব্যৱস্থা কৰি শ্ৰমিকৰ চৰ্দি, ক্লান্তি সাময়িকভাৱে দূৰ কৰি পৰিশ্ৰম কৰোৱাইছিল। সেই সময়ত নিমখ চাহ প্ৰচলনৰ অন্য এটা কাৰণো আছিল, সেয়া হৈছে চেনি চাহতকৈও নিমখৰ চাহ সস্তা আৰু সুলভ আছিল। নিমখ চাহো দৰিদ্ৰ চাহ শ্ৰমিকসকলৰ বাবে একপ্ৰকাৰ বিলাসিতাই আছিল।

নিমখ চাহৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ

আগতে নিমখ চাহে হয়তো এটা উদ্দেশ্য সাধন কৰিছিল যদিও বৰ্তমান সময়ত চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলৰ মাজত ই স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ এক প্ৰধান কাৰণ হৈ পৰিছে। বিভিন্ন গৱেষণা আৰু প্ৰতিবেদন অনুসৰি নিমখৰ চাহ অতিমাত্ৰা সেৱন কৰিলে উচ্চ ৰক্তচাপ, হৃদৰোগ, ষ্ট্ৰোক, বৃক্ক বিকল, আৰু এক্লেম্পচিয়া (গৰ্ভাৱস্থাত সংক্ৰমণৰ সৃষ্টি হোৱা অৱস্থা) হ’ব পাৰে। এই ৰোগ চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিক বিশেষকৈ মহিলা আৰু শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ অধিক হোৱাৰ বাবে দায়ী।

২০১৯ চনত অসম চৰকাৰৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকৰ মাজত মাতৰ মৃত্যুৰ হাৰ (MMR) প্ৰতি এক লাখ জীয়াই থকা জন্মৰ বিপৰীতে ৪০৪ জন, যিটো ৰাজ্যৰ গড় ২৩৭ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় গড় ১৩০তকৈ বহু বেছি। চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ মাজত মাতৃৰ মৃত্যুৰ অন্যতম প্ৰধান কাৰণ হৈছে উচ্চ ৰক্তচাপ। ২০১৮ চনত ইউনিচেফৰ আন এক প্ৰতিবেদনত অনুসৰি চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ মাজত শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ (IMR) প্ৰতি ১০০০ জীৱিত জন্মৰ বিপৰীতে ৬৬জন। এই সংখ্যাও ৰাজ্যৰ গড় ৪৪ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় গড় ৩৪জনতকৈ বেছি। প্ৰতিবেদনত ইয়াৰ কাৰণ দৰিদ্ৰতা, পুষ্টিৰ অভাৱ, প্ৰসৱৰ পূৰ্বে যত্নৰ অভাৱ আৰু মাতৃসকলৰ মাজত এক্লেম্পচিয়া বুলি উল্লেখ কৰা হৈছে।

তদুপৰি নিমখ চাহে চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলৰ মানসিক স্বাস্থ্যতো প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে, যিসকলে কম মজুৰি, জীৱন-যাপনৰ অৱস্থা বেয়া, সামাজিক বৈষম্যৰ বাবে মানসিক চাপ, হতাশা, উদ্বেগৰ সন্মুখীন হয়। নিমখ চাহে ৰক্তচাপ বৃদ্ধি কৰি মগজুৰ কাৰ্য্যত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। কিছুমান গৱেষণাৰ পৰা এইটোও কোৱা হৈছে যে নিমখ চাহে শিশু আৰু কিশোৰ-কিশোৰীৰ জ্ঞান ক্ষমতা আৰু স্মৃতিশক্তি ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিব পাৰে।

অসমত চাহ খেতিৰ চমু ইতিহাস

অসম উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ এখন ৰাজ্য যিখন চাহ উৎপাদনৰ বাবে বিখ্যাত। অসমত চাহ খেতিৰ ইতিহাস ১৯ শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই আৰম্ভ হয়, যেতিয়া এই অঞ্চলটো ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ অধীনত আছিল। চীনৰ সৈতে ব্যৱসায়ত একচেটিয়া অধিকাৰ থকা ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে চীনৰ সৈতে সম্পৰ্ক অৱনতি ঘটাত চাহৰ বিকল্প উৎস বিচাৰিছিল। ১৮২৩ চনত ৰবাৰ্ট ব্ৰুচে অসমৰ অৰণ্যত গজা বনৰীয়া চাহ গছ আৱিষ্কাৰ কৰে। কিছু নমুনা সংগ্ৰহ কৰি পৰীক্ষাৰ বাবে কলকাতালৈ (তেতিয়াৰ কলিকতা) তেওঁ প্ৰেৰণ কৰে। কিন্তু তাত থকা উদ্ভিদবিদসকলে নমুনাবোৰ নিম্নমানৰ বুলি মন্তব্য কৰে।

১৮২৬ চনত প্ৰথম এংলো-বাৰ্মিজ যুদ্ধৰ পিছত ব্ৰিটিছ ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীয়ে ইয়াণ্ডাবু সন্ধিৰ জৰিয়তে আহোম ৰাজ্যৰ পৰা অসমক নিজৰ অধীনলৈ আনে। কোম্পানীয়ে ডেভিদ স্কটক নৰ্থ-ইষ্ট ফ্ৰন্টিয়াৰৰ গৱৰ্ণৰ জেনেৰেলৰ এজেণ্ট হিচাপে নিযুক্তি দিয়ে। স্কটে অসমৰ চাহ উদ্ভিদৰ অধিক অন্বেষণৰ বাবে উৎসাহিত কৰি অধিক নমুনা সংগ্ৰহ কৰিবলৈ তেওঁৰ উপ-চাৰ্লছ আলেকজেণ্ডাৰ ব্ৰুচক পঠিয়াই দিয়ে। ইতিমধ্যে নিজৰ মাটিত চাহ খেতি কৰি থকা চিংফু জনগোষ্ঠীৰ লগত ব্ৰুচে সাক্ষাৎ কৰে। তাৰ পৰা কিছু বীজ আৰু পুলি লাভ কৰি ১৮৩১ চনত শদিয়াত প্ৰথম পৰীক্ষামূলক চাহ বাগিচা প্ৰতিষ্ঠা কৰে।

১৮৩৪ চনত ব্ৰিটিছ সংসদে এখন আইন গৃহীত কৰি চীনৰ সৈতে চাহ ব্যৱসায়ৰ ওপৰত ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ একচেটিয়া অধিকাৰৰ অন্ত পেলায়। ইয়াৰ ফলত ব্যক্তিগত উদ্যোগীসকলৰ বাবে ভাৰতত চাহ খেতিত বিনিয়োগৰ নতুন সুযোগ মুকলি হয়। ১৮৩৯ চনত অসমত চাহ খেতি কৰা প্ৰথমটো জইণ্ট-ষ্টক কোম্পানী হিচাপে গঠন হৈছিল অসম কোম্পানী। স্থানীয় জমিদাৰসকলৰ পৰা মাটি অধিগ্ৰহণ কৰি উজনি অসমত কেইবাখনো চাহ বাগিচা স্থাপন কৰা হয়।  ১৮৪০ চনত অসম কোম্পানীয়ে অসমৰ চাহৰ ব্যৱসায়িক উৎপাদন আৰু ৰপ্তানি আৰম্ভ কৰে।

চাহ বাগিচাৰ বাবে সস্তীয়া শ্ৰমিক আমদানি

অসমত চাহ খেতিৰ সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে এক বৃহৎ আৰু সস্তীয়া শ্ৰমিক শক্তিৰ প্ৰয়োজন হৈছিল। ব্ৰিটিছ কৰ্তৃপক্ষই চাহ বাগিচাত কাম কৰিবলৈ মধ্য ভাৰত আৰু নেপালৰ পৰা মূলতঃ জনজাতীয় লোকক ইনডেনচাৰ শ্ৰমিক (Indentured Labour) হিচাপে নিযুক্তি দিছিল। এই শ্ৰমিকসকলক কঠোৰ কৰ্ম পৰিস্থিতি, কম মজুৰি আৰু সামাজিক বৈষম্যৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল। তেওঁলোকে চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিক বা অসমৰ চাহ জনজাতি বুলি জনাজাত এক সুকীয়া সম্প্ৰদায় গঠন কৰিছিল।

ইংৰাজ শাসনে অসমৰ ৰাজনৈতিক, অৰ্থনৈতিক, সামাজিক দিশতো যথেষ্ট পৰিৱৰ্তন আনিছিল। ইংৰাজে অসমত নতুন প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থা, আন্তঃগাঁথনি, শিক্ষা, আইন আদি প্ৰৱৰ্তন কৰে। ভাৰতৰ অন্যান্য প্ৰান্তৰ পৰা আৰু বহিঃৰাজ্যৰ পৰাও অসমলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে। ইয়াৰ ফলত একাধিক জাতিগত, ভাষিক, ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক গোটৰ সৈতে এক জটিল আৰু বৈচিত্ৰময় সমাজৰ সৃষ্টি হয়।

কিয় এতিয়াও নিমখ চাহ সেৱন কৰে চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকে?

কোনোৱে হয়তো ভাবিব পাৰে যে চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলে স্বাস্থ্যৰ ওপৰত ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পেলোৱাৰ পিছতো এতিয়াও কিয় নিমখ চাহ সেৱন কৰে। ইয়াৰ উত্তৰ এই আচৰণক প্ৰভাৱিত কৰা সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু মানসিক কাৰকৰ জটিল আন্তঃক্ৰিয়াত নিহিত হৈ আছে। ইয়াৰে কিছুমান কাৰক হ’ল- ৰুচিৰ পছন্দ, সাংস্কৃতিক নিয়ম, সচেতনতাৰ অভাৱ, অৰ্থনৈতিক বাধা ইত্যাদি।

বহু চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীয়ে সময়ৰ লগে লগে নিমখীয়া চাহৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ গঢ়ি তুলিছে আৰু চেনি চাহতকৈ ইয়াক অধিক সন্তুষ্টিদায়ক বুলি বিবেচনা কৰে। তেওঁলোকৰ মতে নিমখীয়া চাহে তেওঁলোকৰ খাদ্যৰ সোৱাদ বৃদ্ধি কৰে আৰু তেওঁলোকৰ পিয়াহ ভালদৰে দূৰ কৰে। যাৰ বাবে এতিয়াও বহু চাহ শ্ৰমিকে নিমখ চাহকে অধিক প্ৰাধান্য দিয়ে।

নিমখ চাহক চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলে তেওঁলোকৰ পৰিচয় আৰু পৰম্পৰাৰ অংশ হিচাপে গণ্য কৰে। তেওঁলোকে ইয়াক প্ৰজন্মৰ পিছত প্ৰজন্ম ধৰি গ্ৰহণ কৰি আহিছে আৰু ইয়াক তেওঁলোকৰ সংহতি আৰু স্থিতিস্থাপকতাৰ প্ৰতীক হিচাপে লয়। তেওঁলোকে নিজৰ অভ্যাস সলনি কৰিবলৈ নিৰুৎসাহিত কৰা বয়োজ্যেষ্ঠ আৰু সমনীয়াৰ পৰাও হেঁচাত পৰে।

একেদৰে নিমখ চাহ সেৱনৰ লগত জড়িত স্বাস্থ্যজনিত বিপদৰ বিষয়ে বহু চাহ বাগিচাৰ কৰ্মী অজ্ঞাত। এই বিষয়ত তেওঁলোকৰ পৰ্যাপ্ত তথ্য আৰু শিক্ষাৰ সুবিধা নাই। চেনীৰ চাহলৈ সলনি হ’বলৈ বুজাবলৈ চেষ্টা কৰা চৰকাৰ বা আন সংস্থাকো তেওঁলোকে বিশ্বাস নকৰে।

আজিও বহু চাহ বাগিচাত নিমখ চাহৰ ব্যৱহাৰৰ অন্যতম কাৰণ হ’ল চাহ শ্ৰমিকৰ সীমিত উপাৰ্জন। কম আয় আৰু অধিক খৰচৰ বাবে বহু চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকে নিমখৰ সলনি চেনী বা অন্যান্য বিকল্পৰ যোগাৰ কৰিব নোৱাৰে। লগতে কোনো ধৰণৰ অসুস্থতাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ চিকিৎসাৰ খৰচ বহন কৰিব পৰা গুণগত স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা বা বীমা আঁচনিৰ সুবিধাও নাই।

'এই চাহটাই আমাৰ ভাল লাগে। নিমখ না দিলে চাহটা খাই কিবা কিবা লাগে। আমি ছোট বয়সৰ পৰাই নিমখ দিয়া চাহ খাইছো। চেনীয়ো দিও আজিকালি। হলেও নিমখ না দিলে চাহটা খাৰাব খাৰাব লাগে।'-এইদৰে কয় দুলীয়াজানৰ সমীপৱৰ্তী এখন চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকে।

নিমখ দিয়া এগিলাচ চাহৰ সৈতে এগৰাকী চাহ শ্ৰমিক, ফটোঃ পাম্পোছ ৰাইনা, thenewhumanitarian.org

চাহ শ্ৰমিকৰ বিভিন্ন স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা

নিমখ চাহৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা শাৰীৰিক আৰু মানসিক ৰোগৰ উপৰিও অৰ্থনৈতিক অৱস্থাই চাহ শ্ৰমিকৰ মাজত অন্য বহু স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে। চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিক বিশেষকৈ মহিলা আৰু শিশুসকলে কম মজুৰি, অপৰ্যাপ্ত খাদ্য গ্ৰহণ, দুৰ্বল অনাময়, আৰু সজাগতাৰ অভাৱৰ বাবে অপুষ্টি আৰু ৰক্তহীনতাত আক্ৰান্ত হয়। 

ইণ্ডিয়ান কাউন্সিল অৱ মেডিকেল ৰিচাৰ্চ (আই চি এম আৰ)ৰ এক অধ্যয়ন অনুসৰি চাহ বাগিচাত থকা ৪৫ শতাংশ মহিলা আৰু ৫৫ শতাংশ শিশু ৰক্তহীনতাত আক্ৰান্ত। পুষ্টিহীনতা আৰু ৰক্তহীনতাৰ ফলত সংক্ৰমণৰ প্ৰতি সংবেদনশীলতা বৃদ্ধি পায়, জন্মৰ সময়ত ওজন কম হ’ব পাৰে, মাতৃৰ মৃত্যুৰ হাৰ অধিক হ’ব পাৰে, জ্ঞানশক্তিৰ বিকাশত ব্যাঘাত জন্মিব পাৰে।

চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলে মাতৃ আৰু শিশুৰ স্বাস্থ্য সেৱা, যেনে প্ৰসৱৰ পূৰ্বে যত্ন, প্ৰতিষ্ঠানিক প্ৰসৱ, প্ৰতিষেধক, আৰু পৰিয়াল পৰিকল্পনাৰ সুবিধা সীমিত। ফলত তেওঁলোকে মাতৃ আৰু শিশুৰ মৃত্যু, ৰোগজনিত ৰোগ আৰু অপুষ্টিৰ হাৰ অধিক হোৱাৰ সন্মুখীন হয়। ওমেন মিডিয়া চেণ্টাৰৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ভাৰতৰ ভিতৰত অসমত মাতৃৰ মৃত্যুৰ হাৰ সৰ্বাধিক, প্ৰতি এক লাখ জীৱিত জন্মৰ বিপৰীতে ২২৯ গৰাকী। প্ৰতিবেদনত এইটোও উল্লেখ কৰা হৈছে যে চাহ বাগিচাত থকা গৰ্ভৱতী মহিলাৰ মাত্ৰ ৫০ শতাংশহে প্ৰসৱৰ পূৰ্বে যত্ন লাভ কৰে।

তদুপৰি চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকল বিভিন্ন সংক্ৰামক ৰোগ, যেনে যক্ষ্মা, মেলেৰিয়া, কুষ্ঠ, ফাইলেৰিয়াচিছ, এইচ আই ভি আদিৰ দৰে সংক্ৰামক ৰোগৰ সংস্পৰ্শলৈ আহে। পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ অভাৱ, জনবহুল জীৱন-যাপনৰ পৰিস্থিতি, বিশুদ্ধ খোৱাপানীৰ অভাৱ, স্বাস্থ্যৰ অপৰ্যাপ্ত আন্তঃগাঁথনিৰ ফলত এই ৰোগ সংক্ৰমিত হয়। 

ইয়াৰোপৰি চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলে সামাজিক বৰ্জন, শোষণ, বৈষম্য, হিংসা, মদ্যপান, আৰু ঋণৰ বাবে উচ্চ মাত্ৰাৰ মানসিক চাপ, উদ্বেগ, হতাশা, আৰু আত্মহত্যাৰ সন্মুখীন হয়। ভিলেজ কানেকচনৰ এক প্ৰতিবেদন অনুসৰি ক’ভিড-১৯ মহামাৰীৰ সময়ত মহিলা চাহ শ্ৰমিকৰ মাজত হতাশা, উদ্বেগজনক বিকাৰ, আতংক, আৰু আঘাতৰ পিছৰ মানসিক চাপৰ বিকাৰৰ ক্ষেত্ৰ বৃদ্ধি পাইছে। চাহ বাগিচাত মানসিক স্বাস্থ্য সজাগতা আৰু পৰামৰ্শ সেৱাৰ অভাৱৰ কথাও প্ৰতিবেদনত উল্লেখ কৰা হৈছে।

এই স্বাস্থ্যজনিত সমস্যাই অসমৰ চাহ বাগিচাৰ চাহ শ্ৰমিকসকলৰ মংগল আৰু মৰ্যাদাৰ প্ৰতি এক গুৰুতৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সৃষ্টি কৰিছে। চাহ উদ্যোগৰ উৎপাদনশীলতা আৰু লাভজনকতাতো ইয়াৰ প্ৰভাৱ পৰে। গতিকে এই সমস্যাসমূহৰ সমাধান আৰু চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ স্বাস্থ্যৰ ফলাফল উন্নত কৰাৰ বাবে চৰকাৰ, পৰিচালনা, নাগৰিক সমাজ, সংবাদ মাধ্যমৰ ফলপ্ৰসূ হস্তক্ষেপৰ জৰুৰী প্ৰয়োজন।

নিমখ চাহৰ ফলত হোৱা মৃত্যু

২০১৮ চনত ডিব্ৰুগড় জিলাৰ এখন চাহ বাগিচাৰ চিকিৎসালয়ত গৰ্ভাৱস্থাত সংক্ৰমণৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা এক্লেম্পচিয়া ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ ৰীনা তাঁতি নামৰ এগৰাকী ৩৫ বছৰীয়া মহিলাই মৃত্যুক আঁকোৱালি লয়। চিকিৎসা প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ৰীনা তাঁতিয়ে নিয়মীয়াকৈ নিমখ চাহ খোৱাৰ বাবে উচ্চ ৰক্তচাপতো আক্ৰান্ত হৈছিল। তেওঁৰ স্বামী ৰাজু তাঁতীয়ে কয় যে তেওঁলোকে নাজানে যে নিমখৰ চাহ স্বাস্থ্যৰ বাবে ক্ষতিকাৰক আৰু তেওঁলোকৰ চেনীৰ সামৰ্থ্য নাই।  তেওঁ লগতে কয় যে তেওঁলোকে স্বাস্থ্যকৰ্মীসকলৰ পৰা প্ৰসৱৰ পূৰ্বে কোনো ধৰণৰ উপযুক্ত যত্ন বা পৰামৰ্শ লাভ কৰা নাছিল।

২০১৯ চনত তিনিচুকীয়া জিলাৰ এখন চাহ বাগিচাত বীৰেণ মুৰ্মু নামৰ ৪০ বছৰীয়া এজন ব্যক্তিয়ে ষ্ট্ৰোকত আক্ৰান্ত হৈ নিজৰ ঘৰতে মৃত্যুক সাৱটি লয়। নিমখ চাহৰ প্ৰতি আসক্ত বীৰেণ মুৰ্মুয়ে দিনটোত কমেও ৫ বাৰকৈ নিমখ দিয়া চাহ খাইছিল। তেওঁৰ পত্নী সুনীতা মুৰ্মুয়ে কয় যে তেওঁ দীৰ্ঘদিন ধৰি মূৰৰ বিষ আৰু বুকুৰ বিষত আক্ৰান্ত হৈ আছিল যদিও কোনো চিকিৎসক বা চিকিৎসালয়ৰ ওচৰলৈ যোৱা নাছিল। পত্নীয়ে লগতে কয় যে বীৰেণ মুৰ্মুয়ে নিমখ চাহৰ প্ৰতি আসক্ত আছিল আৰু তেওঁ চেনী চাহ খাবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল।

অসমৰ চাহ বাগিচাত নিমখ চাহৰ ফলত হোৱা বহু মৃত্যুৰ মাজত এয়া মাত্ৰ দুটা উদাহৰণ। চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলক অধিক সজাগতা সৃষ্টি আৰু অধিক সহায় আগবঢ়োৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ যাতে তেওঁলোকে এই অভ্যাস ত্যাগ কৰি তেওঁলোকৰ স্বাস্থ্যৰ উন্নতি সাধন কৰিব পাৰে।

নিমখ চাহৰ প্ৰচলন বন্ধ কৰাৰ বাবে চৰকাৰৰ পদক্ষেপ

অসম চৰকাৰে সজাগতা অভিযান সৃষ্টি কৰি, বিনামূলীয়াকৈ চেনীৰ পেকেট প্ৰদান কৰি, স্বাস্থ্য সেৱাৰ উন্নতি সাধন কৰি চাহ বাগিচাৰ কৰ্মীসকলৰ মাজত নিমখ চাহৰ সেৱন হ্ৰাস কৰাৰ চেষ্টা চলাই আহিছে। ২০১৯ চনত ৰাজ্যৰ বাজেটত প্ৰতিমাহে প্ৰতিটো বাগিচা শ্ৰমিক পৰিয়ালত ২ কেজি চেনী বিনামূলীয়াকৈ যোগান ধৰাৰ প্ৰস্তাৱ দিয়া হৈছিল। চাহ বাগিচাৰ চিকিৎসালয়ত জন্ম হোৱা প্ৰতিগৰাকী কন্যা সন্তানক ৫ হাজাৰ টকাৰ সাহায্য প্ৰদান কৰা ‘দুলাড়ি কন্যা’ নামৰ আঁচনিখনো আৰম্ভ কৰে স্বাস্থ্য বিভাগে। এই আঁচনিৰ লক্ষ্য হৈছে প্ৰতিষ্ঠানিক প্ৰসৱক উৎসাহিত কৰা আৰু মাতৃ আৰু শিশুৰ মৃত্যুৰ হাৰ হ্ৰাস কৰা।

২০২২ চনৰ ২৫ মে’ত মুখ্যমন্ত্ৰী হিমন্ত বিশ্ব শৰ্মাই চাহ বাগিচা অঞ্চলত দিয়া এক ভাষণত চাহ জনগোষ্ঠীৰ লোকসকলক নিমখ নিদিয়া চাহ খাবলৈকো আহ্বান জনাইছিল। 'ব্ৰিটিছে চাহ জনগোষ্ঠীয় লোকসকলক অপমৃত্যু দিবৰ বাবেই চাহত নিমখ খোৱাৰ অভ্যাস গঢ়ি দিছিল৷ চাহত নিমখ খাবলৈ শিকোৱাৰ আঁৰত আছিল ব্ৰিটিছৰ কেইবাটাও কুটনৈতিক পলিছী৷ প্ৰথম কথাই আছিল চাহ বাগানৰ কৰ্মচাৰীসকলক অপমৃত্যু দিয়া৷ কিয়নো চাহ শ্ৰমিক একোজন বহুবছৰলৈ জীয়াই থাকিলে তেওঁক পেঞ্চন দিব লাগিব৷ ৰিটায়াৰ্ডমেণ্টৰ পিছৰ দায়িত্বৰ পৰা হাত হাৰিবলৈকে এনে পন্থা লৈছিল ব্ৰিছিছে৷ ইয়াৰোপৰি চাহ বাগিছাত একোখন হাস্পতাল বা চিকিৎসক ৰাখিলে খৰছৰ পৰিমাণ বাঢ়িব, যাৰবাবে সোনকালেই মৃত্যু কাম্য কৰিছিল এইসকল লোকৰ৷’- নিমখ নিদিয়া চাহ খাবলৈ বুজনি দি এই মন্তব্য কৰিছিল মুখ্যমন্ত্ৰীগৰাকীয়ে।

কিমান সফল চৰকাৰৰ পদক্ষেপ?

কিন্তু চৰকাৰৰ এনে একাধিক প্ৰচেষ্টায়ো চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলৰ মাজত নিমখ চাহৰ প্ৰতি থকা আসক্তি আৰু অভ্যাস সলনি কৰিব পৰা নাই। তেওঁলোকৰ বহুতেই এতিয়াও চেনীৰ চাহতকৈ নিমখীয়া চাহ পছন্দ কৰে। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে তেওঁলোকৰ ৰুচিৰ পছন্দ, সাংস্কৃতিক নীতি-নিয়ম আৰু তেওঁলোকৰ মাজত সজাগতাৰ অভাৱ। কিছুমানে নিমখ চাহ স্বাস্থ্যৰ বাবে ভাল আৰু চেনীৰ চাহ বেয়া বুলি বিশ্বাস কৰা বয়োজ্যেষ্ঠ আৰু সমনীয়াৰ পৰাও প্ৰতিৰোধৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়। গতিকে এই আচৰণক প্ৰভাৱিত কৰা সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু মানসিক কাৰকসমূহৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিব পৰাকৈ অধিক নিবিড় আৰু স্থায়ী হস্তক্ষেপৰ প্ৰয়োজন।

চাহ বাগিচা অঞ্চলত সচেতনতা সৃষ্টিৰ বাবে কাম কৰি যোৱা তিনিচুকীয়াৰ এগৰাকী সক্ৰিয় কৰ্মীয়ে NNOৰ আগত কয় যে এতিয়াও বাগিচাৰ বহু শ্ৰমিকে চাহত নিমখ দি খাবলৈহে পছন্দ কৰে। তেওঁ কয়, 'বহু শ্ৰমিকে কাগজত বান্ধি পকেটত মনে মনে নিমখ লৈ আহে। বাগিচাৰ পৰা চেনী দিয়া চাহ দিলেও তাতো তেওঁলোকে মনে মনে অনা নিমখ মিহলাই লয়। ঘৰতো নিমখ দিয়েই চাহ খায়। হয়তো তেওঁলোকৰ অভ্যাস হৈছে বাবেই এনে হয়। আগতকৈ এনে লোকৰ সংখ্যা হ্ৰাস পাইছে যদিও আমাৰ কৰিবলগীয়া বহুত আছে এইক্ষেত্ৰত।' 

এনেকৈ দশক দশক ধৰি অসমৰ চাহ বাগিচাৰ শ্ৰমিকসকলক ব্ৰিটিছসকলে দি যোৱা নিমখ চাহ খোৱাৰ অভ্যাসে খেদি আহিছে। ইয়াৰ ফলত তেওঁলোকৰ মাজত অসংখ্যজনে ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ কম বয়সতে মৃত্যুৰ মুখত পৰিছে। লগতে তেওঁলোকৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক সুস্থতাতো প্ৰভাৱ পৰিছে। শতিকা পুৰণি এই কুপ্ৰথা নিঃশেষ কৰি এই দুৰ্বল সম্প্ৰদায়টোক অধিক ক্ষতিৰ পৰা ৰক্ষা কৰাৰ বাবে এতিয়া সময় আহি পৰিছে। সীমিত আয়ৰে কঠোৰ জীৱন সংগ্ৰাম চলাই যোৱা বাগিচাৰ চাহ শ্ৰমিকসকলক নতুন আৰু কাৰ্যকৰী আঁচনি ৰূপায়ণৰ জৰিয়তে উন্নত শিক্ষা, আয়ৰ সুযোগ, স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধা আৰু সামাজিক সহায় আগবঢ়াই হাতে-হাত ধৰি আগুৱাই নিয়াৰ এয়াই সময়।